Vroege opsporing van ziekten aan spijsverteringskanaal

De Maag Lever Darm Stichting (MLDS) heeft in totaal bijna 1 miljoen euro toegekend aan 4 veelbelovende onderzoeken. Deze onderzoeken zijn gericht op het tijdig en juist diagnosticeren van onbegrepen buikklachten en de vroege opsporing van niet-alcoholische leververvetting, zuurstoftekort in de darmen en slokdarmkanker.

Verlichting van pijn in de bovenbuik

Onderzoek 1 zal plaatsvinden in het Radboudumc in Nijmegen. In het zogenoemde VERLICHTINGS-traject gaat het er om bij mensen met pijn in de bovenbuik een snellere diagnose te kunnen stellen en klachten te verminderen. Pijn in de bovenbuik is een algemene en vaak onbegrepen klacht. Veel aandoeningen kunnen deze pijn veroorzaken, zoals galstenen, een overgevoelige maag of een prikkelbare darm. Door de verschillende mogelijke oorzaken kan het lang duren voordat bij een patiënt de juiste diagnose wordt gesteld en de juiste behandeling kan worden toegepast. Jaarlijks hebben 100.000 Nederlanders met deze pijn en onzekerheid te maken. Het onderzoek is erop gericht om mensen met pijn in de bovenbuik aan de hand van een gepersonaliseerde keuzehulp beter te informeren over de mogelijke oorzaak en behandeling van deze pijn. Ook willen de onderzoekers artsen betere handvatten geven om sneller de diagnose te kunnen stellen en patiënten direct te kunnen laten starten met de behandeling van de pijn.

Nieuwe methode om leverschade te meten in het bloed

In het tweede onderzoek gaat het UMCG in Groningen een nieuwe methode ontwikkelen om leverschade door niet-alcoholische leververvetting te meten in bloed. Naar schatting heeft 25 procent van de Nederlanders niet-alcoholische leververvetting en daarmee een verhoogd risico op het ontwikkelen van leverfalen en leverkanker. De oorzaak ligt vaak in onvoldoende beweging en ongezond eten, waardoor het vet zich in de lever opstapelt en uiteindelijk de lever beschadigd raakt. De meeste mensen weten echter niet dat ze leververvetting hebben. Op dit moment kan leververvetting alleen nog worden vastgesteld aan de hand van een leverbiopt, waarbij de arts met een holle naald een stukje van de lever wegneemt. Een pijnlijke en belastende methode voor de patiënt. In de nieuwe methode hopen de onderzoekers via het bloed te achterhalen hoe het met de conditie van de levercellen gesteld is. Dit levert cruciale informatie over het ziekteproces op, bespaart tijd en is minder belastend.

Chronisch zuurstoftekort in de darmen

Het Erasmus MC in Rotterdam krijgt als derde instituut onderzoeksgeld. Hier wil men onderzoek doen naar het vroegtijdig opsporen van chronisch zuurstofgebrek in de darmen. Chronisch zuurstoftekort (ischemie) in de darmen ontstaat wanneer de bloedtoevoer naar de darm belemmerd is, bijvoorbeeld door aderverkalking. Dit zorgt voor hevige buikpijn, waardoor patiënten minder eten en afvallen. Doordat de symptomen heel algemeen zijn, duurt het vaak lang voordat de diagnose chronische maag-darm-ischemie wordt gesteld. Al die tijd hebben patiënten (ernstige) buikklachten en verkeren zij in onzekerheid over de oorzaak van de klachten. Daarnaast bestaat het gevaar dat een acute afsluiting optreedt van de vaten door een bloedprop. Deze acute vorm van maag-darm ischemie is een zeer ernstig ziektebeeld met een hoge kans op overlijden. Het onderzoek moet uitwijzen of een combinatie van 2 testen snel en effectief kan aantonen of er daadwerkelijk sprake is van chronische maag-darm-ischemie. Met de eerste test wordt de mate van kalkophoping in de bloedvaten gemeten om met meer zekerheid vast te stellen of er sprake is van chronische maag-darm-ischemie. Bij twijfel wordt een tweede test gedaan: een ademtest. Door effectieve vaststelling van de diagnose, kan de patiënt bij toepassing van deze methode eerder worden behandeld, waardoor de buikpijn en daarmee gepaard gaande onzekerheid verdwijnt. Daarnaast voorkomt dit onnodige diagnostische onderzoeken en behandelingen.

Kunstmatige intelligentie bij Barrett slokdarm

Het vierde onderzoek vindt plaats in het Amsterdam UMC/locatie AMC. Onderzoekers gaan kunstmatige intelligentie inzetten om een verhoogd risico op slokdarmkanker vast te stellen. Slokdarmkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, als er klachten optreden. Een goede behandeling is dan vaak niet meer mogelijk. Op dit moment is nog onvoldoende bekend wie een verhoogd risico heeft op het ontwikkelen van slokdarmkanker. Bovendien is de diagnose lastig te stellen. De enige bekende afwijking die kan leiden tot slokdarmkanker is een “Barrett slokdarm”, waarbij een deel van de slokdarm bekleed is met roze gekleurd slijmvlies. Patiënten met deze afwijking worden regelmatig gecontroleerd op onrustige cellen in het slokdarmweefsel. De beoordeling van het weefsel is erg lastig en afhankelijk van de expertise van de pathologen. Door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie leren de onderzoekers computersoftware om weefsels correct te beoordelen. Op die manier kan men met behulp van de software de juiste diagnose stellen en kan worden voorspeld welke patiënten met een Barrett slokdarm een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van slokdarmkanker.

Bron: Maag Lever Darm Stichting