Oratie Harriët Jager-Wittenaar

Het was 19 september niet alleen de Dag van de Diëtist. Het was ook de dag van de inauguratie van diëtist Harriët Jager-Wittenaar als hoogleraar aan de Radboud Universiteit/ Faculteit der Medische Wetenschappen met de leeropdracht Diëtetiek en transmurale voedingszorg. Jager-Wittenaar: ‘De diëtist maakt met de expertise op het gebied van voeding en het menselijk lichaam en met de vaardigheden op het gebied van gedragsveranderingen het verschil bij ziekte en gezondheid.’

Preventie en behandeling van ondervoeding

Een prachtige stijlvolle zaal in de Vereeniging in Nijmegen, een omvangrijk cortège oogleraren en veel genodigden. Dat waren de plechtige omstandigheden waaronder de oratie van Jager-Wittenaar plaatsvond. Tijdens haar inaugurele rede ging ze in op het onderzoek waarmee ze bezig is en zich in de toekomst bezig zal houden gericht op de preventie en behandeling van ondervoeding bij zieken en ouderen. Haar ambitie is de gehele zorgketen te betrekken bij het optimaliseren van de voedingszorg. De leerstoel wordt mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging van Diëtisten.

Rolmodel

Jager-Wittenaar vertelde dat we trots mogen zijn op de diëtetiek in Nederland. Deze is van een hoogstaand niveau en vaak een rolmodel voor andere landen. We waren het eerste land waar screening op ondervoeding de standaard werd in ziekenhuizen, we zijn een land waar diëtisten volwaardige gesprekpartners zijn van andere (para)medici en steeds meer diëtisten doen onderzoek waarmee gezorgd kan worden voor een wetenschappelijke onderbouwing van het diëtistisch handelen.

Knelpunten

‘Maar’, zegt Jager-Wittenaar. ‘Er zijn nog steeds knelpunten.’ En daar wil ze als hoogleraar aan gaan werken. ‘Op de 1e plaats wordt ondervoeding nog steeds te laat herkend. Zowel door zorgprofessionals als door mensen zelf. Men denkt nog te vaak, ach een paar kilo afvallen is toch niet zo erg.’ Op de 2^e plaats wordt er vaak te laat gestart met behandelen. ‘Men komt meestal pas in actie als er al gewichtsverlies is opgetreden. Behandeling zou eerder moeten starten, daarmee kunnen complicaties voorkomen worden, kan de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren en kunnen zorgkosten gedrukt worden.’ Op de 3^e plaats is er volgens Jager-Wittenaar een gebrek aan interprofessionele samenwerking. Voeding wordt te veel gezien als iets dat alleen de diëtist aangaat. Betere afstemming met bijvoorbeeld fysiotherapie, verpleging en welzijnswerkers is volgens haar nodig.

Transities in de voedingszorg

Volgens Jager-Wittenaar zijn er een aantal transities in de voedingszorg nodig.

1. We moeten veel meer van behandeling van ondervoeding naar preventie van ondervoeding. De screening zou zich dus ook meer moeten richten op het signaleren van de risicofactoren voor ondervoeding. (lees ook Screenen en herkennen van ondervoeding • Nieuws voor diëtisten (nieuwsvoordietisten.nl) en Malnutrition risk screening: New insights in a new era — Research@WUR
2. We moeten van multidisciplinaire samenwerking naar interprofessionele samenwerking. Welke factoren beïnvloeden de samenwerking en hoe kan samenwerking met het sociale en publieke domein het beste vormgegeven worden? (lees ook Onderzoek naar samenwerking bij ondervoeding en sarcopenie • Nieuws voor diëtisten (nieuwsvoordietisten.nl))
3. Intra en extramurale voedingszorg moet transmurale voedingszorg worden. Mensen verblijven steeds korter in het ziekenhuis en oudere blijven langer zelfstandig wonen. Het is belangrijk dat de voedingszorg over de grenzen van de verschillende domeinen heenkijkt. Samenwerking tussen de 1^e, 2e en 3^e lijn is essentieel. (lees ook Hoe voorkom of vervang je duurdere paramedische zorg? (han.nl))
4. We moeten naar een meer duurzame voeding. Steeds meer ziekhuizen zijn aangesloten bij de Green Deal waarbij een meer plantaardige voeding de doelstelling is. Maar wat betekent dit voor mensen met ondervoeding en wat zijn de langetermijngevolgen. (lees ook Duurzame voeding in ziekenhuizen  • Nieuws voor diëtisten (nieuwsvoordietisten.nl))
5. We moeten meer inzetten op preventie en leefstijl en aantonen dat aandacht voor voeding en leestijl een significante impact heeft op de gezondheidszorg.

Loopbaan

Harriët Jager-Wittenaar (1974) studeerde Voeding en Diëtetiek aan de Hanzehogeschool Groningen. Ze werkte van 1997 tot 2011 als diëtist in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Hier promoveerde ze in 2010 op onderzoek naar ondervoeding bij patiënten met hoofd-halskanker. Ze is deeltijd lector Malnutrition and Healthy Ageing aan de Hanzehogeschool Groningen, en sinds 1 september 2023 bijzonder hoogleraar Diëtetiek en transmurale voedingszorg aan het Radboudumc de Radboud Universiteit.

Foto credits: Theo Hafmans